اصفهان نصف جهان

اصفهان از شهرهای بسیار قدیمی است که موجودیت تاریخی آن به هزاره‌ی سوم پیش از میلاد باز می‌گردد. موقعیت جغرافیایی این شهر در مرکز فلات ایران، مصون بودن آن از آفات ارضی و خاک حاصلخیز و زاینده‌رودش، به آن امکان داده است که در همه‌ی دوره‌های گذشته از مراکز مهم فعالیت‌های اقوام آریایی ساکن این مرز و بوم باشد.

اصفهان از شهرهای مهم ایران پس از اسلام به شمار می‌رود و در دوره‌های آل‌زیار، آل‌بویه، سلجوقیان و صفویان پایتخت کشور بوده و به‌خصوص در روزگار سلجوقیان مرکز امپراتوری گسترده‌ای محسوب می‌شده که یک مرز آن رود سیحون و مرز دیگرش سواحل شرقی دریای مدیترانه بوده است. از سال 1006 هجری به بعد نیز که پایتخت شاه‌عباس اول از قزوین به اصفهان انتقال یافت، در مدتی قریب به یک قرن و نیم پایتخت صفویه بوده و شهرت جهانی داشته است.

شهر اصفهان از معتبرترین شهرهای جهان اسلام است که جایگاه ویژه و شهرت خاصی دارد. این شهر را از دیرباز نصف‌جهان گفته‌اند، این نام نه تنها به دلیل زیبایی‌های طبیعی است که زاینده‌رود به این شهر هدیه کرده، بلکه به علت آثار هنری و نقش سیاسی، اقتصادی و فرهنگی‌اش به آن اطلاق شده است.

این اقلیم زادگاه خلاقیت‌ها و اندیشه‌های بلندی است که سالیان دراز درخشیده و در عرصه‌ی تمدن ایران و اسلام نقش بزرگی آفریده است. این شهر را از دیرباز مهد هنر و ساکنان آن را مردمانی هنرپرور دانسته‌اند که به هوشمندی، ذکاوت و هنرمندی شهره‌ی آفاق بوده‌اند. وجود مراکز بزرگ علمی همچون نظامیه و حوزه‌های علمیه، فعالیت‌های هزاران هنرمند در 85 رشته از صنایع‌دستی، وجود شش هزار ابنیه تاریخی و مذهبی که برخی از آن‌ها در فهرست آثار تاریخی به ثبت رسیده است و صدها جاذبه‌ی گردشگری و ثبت اصفهان به‌عنوان هفتمین قطب گردشگری جهان موجب شده است که این شهر بر تمدن بشری بدرخشد.

وجود آثار مهم تاریخی در اصفهان که میراث جهانی به شمار می‌رود، موجب شده است که این شهر از نظر ایران‌شناسان و باستان‌شناسان خارجی، در ردیف شهرهای مهم درجه اول تاریخی دنیا مانند پکن، ونیز، رم و فلورانس قرار گیرد و از نظر اهمیت آن در تاریخ اسلام، ستاره‌ی جهان لقب گیرد.

آثار تاریخی اصفهان مبین سیزده قرن معماری و پنج هزار سال تمدن می‌باشد که سالانه صدها هزار مشتاق را از اقصی نقاط ایران و جهان به تماشای خود رهنمون می‌کند. بخشی از آثار تاریخی این شهر در اثر عوامل طبیعی یا انسانی از بین رفته‌اند؛ ولی آثار باقی‌مانده عظمت تاریخی آن را در قرون گذشته نشان می‌دهد. هرچند از میدان عتیق اصفهان آثاری برجای نمانده است، آثار معنوی‌اش در تکوین میدان نقش‌جهان که متجاوز از پنج قرن بعد درافکنده شد، منعکس می‌باشد؛ نقش‌جهانی که آن را جزو یکی از اضافات عجایب هفت‌گانه جهان می‌دانند.

جان تیلور می‌گوید: «هرگاه که میان میدان نقش‌جهان می‌ایستم، این حس ناخودآگاه بر من حمله می‌کند که بر فراز بام کل جهان هستی پای نهاده‌ام». هنوز در اصفهان آثاری از ادوار پیش یافت می‌شود که پس از گذشت قرون، در میانه‌ی بوستان‌ها سر به آسمان کشیده است و چشمان هنردوستان را خیره می‌کند.